Veiligheidsgedrag en veiligheidscultuur
Als gekeken wordt naar oorzaken van machineongevallen, dan valt op dat de rol van de mens hierin groot is. Werken met robots en cobots vraagt om aanpassingen in de manier van werken. Het veiligheidsgedrag van individuen en de gehele veiligheidscultuur in een bedrijf zijn dan ook cruciaal voor een succesvol veiligheidsbeleid.
Veiligheidscultuur ontwikkelen en verbeteren
Waarom werken veiligheidsmaatregelen in het ene bedrijf wel en in het andere bedrijf niet? Vaak zit de oorzaak in het verschil in de bedrijfscultuur: een aanpak moet passen bij het bedrijf voor een succesvolle implementatie. Het heeft vaak weinig zin om tegen de bedrijfscultuur en veiligheidscultuur in te werken, maar het is wel mogelijk om de veiligheidscultuur te ontwikkelen richting een meer proactief niveau van omgang met veiligheid. Daarbij vervult het management een belangrijke voortrekkersrol. Zij moeten voorgaan in de verandering. TNO heeft een vragenlijst- en interviewmethode ontwikkeld om de veiligheidscultuur en leiderschap in het bijzonder, bij bedrijven in kaart te brengen. Vaak levert een combinatie van een vragenlijst en interviews de beste inzichten en worden beide aanpakken periodiek ingezet om de resultaten van veiligheid verbeterprogramma’s te monitoren op effectiviteit.
Succesvolle gedragsinterventies
Onderzoek naar veiligheidsgedrag en veiligheidscultuur is een belangrijk onderdeel van ons werk. Juist bij deze uitdagingen spelen inzichten rondom gedragsverandering een cruciale rol. Vaker en beter gebruikmaken van gedragsinzichten bij het kiezen, implementeren en borgen van maatregelen kan veiligheids- en gezondheidsrisico’s in de praktijk verminderen. Door integraal te kijken naar de wisselwerking tussen sociale context- en mensgebonden factoren, kom je tot effectieve gedragsinterventies. Denk daarbij aan het afstemmen van interventies op de doelgroep, goed aansluiten bij het huidige bedrijfsbeleid, het ontwikkelen in samenwerking met de doelgroep en goed combineren met de huidige werkwijzen. Ook belemmerende factoren die succesvolle implementatie van een gedragsinterventie negatief kunnen beïnvloeden, worden in het vizier gehouden. Denk daarbij aan zaken zoals onvoldoende tijd, mankracht en budget of gebrek aan kennis of motivatie om de gedragsinterventie te kunnen toepassen.
Veiligheidsgedrag en robots
Een machine doet in principe wat hem wordt opgedragen en daar moet de werknemer zich bewust van zijn. Dat vraagt niet alleen om de juiste beheersmaatregelen in de ontwerpfase van de robot, maar ook om extra maatregelen gericht op gedrag.
Uit onderzoek naar de arbeidsongevallen blijkt dat onder andere de volgende mensgebonden factoren tot ongevallen kunnen leiden:
- gebrekkige communicatie en coördinatie
- de competenties van de medewerkers
- niet hanteren van de procedures
- slechte ergonomie van de machine (interface, waardoor niet goed wordt begrepen wat er op een display wordt weergegeven)
Een goede inventarisatie van de veiligheidsrisico’s met maatregelen die aansluiten bij de manier van werken, de mensen en de competenties zijn de eerste stap voor het veiligheidsbeleid. Goede, regelmatige voorlichting en (opfris)trainingen zijn essentieel om medewerkers in staat te stellen de risico’s te onderkennen, het belang van de maatregelen te begrijpen en daarnaar te handelen. Ook handhaving en toezicht op de werkplek vormen een cruciale schakel om medewerkers te wijzen op het veiligheidsbeleid.
Safety @ core business
Safety @ core business is een nieuwe meetmethode van TNO voor bedrijven en intermediaire organisaties die veiligheidsprestaties proactief willen meten, monitoren en managen. De meting biedt inzicht in uw score op diverse veiligheidsrelevante thema’s en uitkomstmaten. U ziet in één oogopslag wat de sterke en zwakke veiligheidsaspecten binnen uw organisatie zijn.
Lees meer in deze flyer (pdf)Veerkracht als competentie
In de dagelijkse praktijk verloopt de uitvoering van het werk (de ‘operatie’) niet altijd volgens het boekje. Omstandigheden zorgen soms voor verrassende situaties en onvoorziene risico’s, waar de standaardprocedure of werkinstructie niet meer bij past. Toch gaat de operatie vaak gewoon door. Als medewerkers in staat zijn om veerkrachtig te handelen, worden verrassingen vroeg gesignaleerd en kan snel worden gereageerd met aanpassingen in de werkwijze. Daardoor kunnen activiteiten toch veilig worden voortgezet, zowel in een normale operationele situatie als in noodsituaties.
Wat heb je nodig voor veerkrachtig optreden:
- Strategieën: benaderingen om met een onverwachte situatie om te gaan;
- Middelen: instrumenten en hulpmiddelen die op een situatie kunnen worden toegepast;
- Competenties: kennis, vaardigheden en gedrag gericht op het veilig en adaptief oplossen van problemen.
TNO heeft een bordspel ontwikkeld waarmee teams veerkrachtig leren handelen onder veranderende omstandigheden. Het wordt op maat gemaakt met bedrijfsspecifieke cases. De TORC game wordt gespeeld in teams van operationele medewerkers en management afzonderlijk. Aan het eind van het spel komen de teams samen, worden de verschillen en overeenkomsten besproken in de gehanteerde veerkracht strategieën en denkt men na over gezamenlijke oplossingsrichtingen.
In Versterken van veerkracht onder veranderende omstandigheden vind je een introductie van het begrip operationele veerkracht en leggen we de training en het TORC-spel uit. Tegelijkertijd is het een handzame gids voor operationele teams en managers om operationele veerkracht in de dagelijkse praktijk verder te ontwikkelen.