Zorgrobots hebben nog zeer beperkt effect op arbeidsomstandigheden van verzorgend personeel
Onderzoek dat TNO voor de Nederlandse Arbeidsinspectie uitvoerde wijst uit dat de zorgrobots waar verschillende zorginstellingen mee experimenteren nog weinig verlichting brengen in de taken en arbeidsomstandigheden van verzorgend personeel en vooral gericht zijn op de ondersteuning van de cliënt. Sommige zorgverleners vinden het leuk om ermee te werken, maar melden tegelijkertijd dat zij niet veel tijd en ondersteuning krijgen om met nieuwe technologieën te experimenteren met soms (techno)stress tot gevolg.
Impact technologische ontwikkelingen op V&G
De technische ontwikkelingen op het gebied van robots en artificiële intelligentie (AI) vormen verrijkingen en bedreigingen op de arbeidsmarkt maar ook op arbeidsinhoud en arbeidsomstandigheden. De inzet van robots kan fysieke en mentale belasting vermoedelijk verminderen maar de vraag is welke risico’s de technologie op de korte termijn creëert. Bij de Nederlandse Arbeidsinspectie bestond om die reden behoefte aan inzicht in de ontwikkelingen op het gebied van machineveiligheid, en in het effect van robotica en cobots op ARBO aspecten in het algemeen en fysieke en psychosociale arbeidsbelasting in het bijzonder.
Waarom de zorg?
De Nederlandse Arbeidsinspectie wilde inzicht krijgen in de veranderingen in robot-gerelateerde risico’s en kansen voor werknemers in Nederland en vroeg TNO deze studie te ontwikkelen en uit te voeren. Dit onderzoek was toegespitst op medewerkers werkzaam in de zorg (care) omdat:
- Er sprake is van een groot arbeidsmarkttekort in de zorg wat zorgverleners onder druk zet,
- Er sprake is van dubbele vergrijzing. Door een hogere levensverwachting van Nederlanders neemt het aantal gezondheidsproblemen toe en ouderen worden langer thuis verzorgd; de Nederlandse Arbeidsinspectie ziet nu al dat ook de zorg thuis zwaarder wordt. Tegelijkertijd neemt de gemiddelde leeftijd van zorgverleners toe zodat lastenverlichting gewenst is.
- Robotisering en digitalisering worden gezien als oplossingen om huidige en toekomstige toename van werkdruk en fysieke belasting te beperken, en
TNO heeft een casestudie opgezet en haar Technology Impact Methode (TIM) ingezet om de veranderingen in het werk van verzorgenden in kaart te brengen als gevolg van de inzet van zorgrobots.
Effecten op verzorgend personeel
Uit het onderzoek van TNO blijkt een beperkte inzet van cobots en/of flexibele robots in de zorg nu en in de komende vijf jaar. Multifunctionele robots kunnen fysieke belasting verlichten maar worden nog nauwelijks gebruikt. Dagstructuurrobots (met interactieve functionaliteiten) zijn veel goedkoper en worden vaker in pilots toegepast maar deze hebben in de huidige vorm nog relatief weinig impact op het takenpakket en de arbeidsomstandigheden van de verzorgend personeel. Toename van (techno)stress lijkt een factor: zorgmedewerkers hebben niet veel tijd om met nieuwe technologieën te experimenteren en de wijze van introductie is daarbij cruciaal. Technostress is stress veroorzaakt door nieuwe technologieën waar mensen mee moeten werken. Deze technostress is te voorkomen door medewerkers tijdig te betrekken bij de oriëntatie en besluitvorming rondom de inzet van robots en een goed implementatietraject op te zetten. Robots ondersteunen zorgmedewerkers wel wanneer zij cliënten vrolijk maken of de communicatie met moeilijk bereikbare cliënten vergroten. Dat verhoogt het werkplezier voor zorgmedewerkers.
Effecten op het werk van de Nederlandse Arbeidsinspectie
De Nederlandse Arbeidsinspectie vraagt ontwikkelaars, stakeholders en organisaties erop te letten dat er voldoende aandacht is voor de belasting van werknemers rondom de keuze van robots en technologiseringstrajecten en de implementatie ervan. Het stimuleren van participatie van medewerkers, het betrekken van de OR, het uitvoeren van adequate RI&E’s en de begeleiding van personeel bij introductietrajecten zijn daarbij relevante aandachtspunten. De Arbeidsinspectie besteedt daar extra aandacht aan in de komende jaren.
BENT U TNO’s NIEUWE PARTNER IN INNOVATIE?
Wij zoeken bedrijven voor deelname aan een publiek-private samenwerking (PPS) om het veilig werken met robots en cobots in diverse sectoren te bevorderen. TNO heeft een verdiepende RI&E ontwikkeld specifiek gericht op de veilige mens-machine interactie op basis van case studies met assemblage robots. Voor verdere validatie zijn wij op zoek naar nieuwe use cases.
Ook zijn wij voor een volgend project met de Nederlandse Arbeidsinspectie op zoek naar partijen in de logistieke sector die al geruime tijd werken met Automated Guided Vehicles (AGVs) of autonome mobiele robots (AMR’s) voor orderpicking of het wegzetten en verplaatsen van voorraden. Dit project heeft met name tot doel om middels interviews met bedrijven in kaart te brengen wat beter wel of niet gedaan kan worden bij de implementatie van dergelijke robots op de werkvloer . Heeft u interesse in meer informatie, of een nadere kennismaking om de samenwerkingsmogelijkheden te verkennen, neem dan contact op met ons.